ارزیابی و پهنه بندی خطر قنوات پنهان در شهر کرمان و ارائه راهکارهای مدیریتی

قنات، در گذشته یک ساختار هیدرولیکی مهم در خدمت انسان بوده است، اما امروزه به معظلی برای شهرها ازجمله شهر کرمان با مختصات جغرافیایی́59˚56 تا ́7˚57 طول شرقی و́12˚30 تا ́21˚30 عرض شمالی که این موقعیت در سیستم متریک(utm) معادل 499453 تا 510773 طول شرقی و 3342287 تا 3358656 عرض شمالی می باشد تبدیل شده است. وجود قنات در زیر شهرها باعث مشکلاتی همچون ریزش و نشست زمین و آسیب به ساختمان ها، تسهیلات (خطوط لوله آب و..)، نشست آسفالت در خیابان ها و معابر، عمل کردن به عنوان مجرای انتقال فاضلاب و تشدید آلودگی می شود. با توجه به اینکه تعداد زیادی قنات متروکه و پنهان در زیر شهر کرمان وجود دارد که مشکلات متعددی (نظیر موارد فوق) را به وجود آورده اند، هدف این مطالعه شناسایی، به نقشه درآوردن دقیق قنوات، بررسی اثرات، پهنه بندی خطر نشست و نیز ارائه راهکارهای مناسب جهت این تهدید بوده است. بدین منظور با استفاده از عکس های هوایی 1:20000 سال 1343 و نقشه های توپوگرافی تهیه شده از عکس های هوایی 1:50000 سال 1334 مربوط به منطقه موردمطالعه و استفاده از نرم افزار سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis)، موقعیت کلیه قنوات استخراج و به صورت یک لایه gis تهیه گردید. سپس این قنوات بر روی نقشه 1:10000 شهر کرمان ترسیم و نقشه قنات ها که در آن خیابان ها، کوچه ها و حتی خانه های روی مسیر قنات قابل شناسایی هستند تهیه گردید. در مرحله بعد با بازدیدهای میدانی و پیدا کردن نشانه های سطحی هر قنات و برداشت آن ها دقت به نقشه درآوردن قنوات عملاً در صحرا کنترل شد. بر اساس این مطالعه در محدوده فعلی شهر کرمان 59 رشته قنات با طول بیش از 775 کیلومتر و تعداد بیش از 32000 میل قنات وجود دارد. نشست ناشی از تعداد زیاد رشته قنات ها و میله های آن ها باعث آسیب ها و خسارات زیادی به ساختمان ها و زیرساخت های شهر شده که مواردی از آن ها شناسایی و معرفی گردیدند. نقشه تهیه شده مبنای مهمی برای اطلاع رسانی به ارگان ها، سازمان ها و همچنین مالکین ساختمان ها و زمین ها می باشند. با بکارگیری راهکارهای ارائه شده جهت مقابله با این تهدید می توان اثرات این مشکل زیست محیطی شهر کرمان را کاهش داد.